Al tijden wordt in de nationale en internationale literatuur geschreven over de voordelen van een professionele leercultuur in scholen voor voortgezet onderwijs. Voordelen worden gezien voor de motivatie en tevredenheid van docenten in die school, maar ook voor hun kennis en kunde, de kwaliteit van hun onderwijs en daarmee de prestaties van leerlingen. In een sterke professionele leercultuur in een school wordt kennis en onderzoek geborgd en behouden en krijgen docenten professionele ruimte. Dit helpt om docenten vast te houden in het onderwijs. Toch slagen scholen er nog onvoldoende in om een dergelijke professionele leercultuur voor elkaar te krijgen.
Wat weten we al?
Vooral in de Amerikaanse literatuur is al veel geschreven over een professionele leercultuur in scholen en hoe die zich uit in ervaringen en acties van docenten en schoolleiding. In de literatuur vallen twee zaken op: 1) er moet ruimte voor docenten zijn om zich te professionaliseren en 2) de organisatie binnen school vraagt om een gezamenlijke inspanning. Docenten die ruimte ervaren om zich verder te verdiepen en te verbeteren voelen zich erkend als professional en gebruiken die ruimte om zichzelf en hun onderwijs te verbeteren. Voorwaarde is wel dat de activiteiten die zij ondernemen om zich te professionaliseren nauw aansluiten bij hun dagelijkse werk, waardoor leren en werken, verdiepen en uitproberen, worden gecombineerd. Dit betekent ook dat de schoolleiding voor docenten deze ruimte moet creëren. Niet alleen in tijd, maar ook in mogelijkheden om in school de verworven kennis en vaardigheden te kunnen toepassen. Dit alles vraagt om een gezamenlijke inspanning. Maar het gezamenlijke zit niet alleen in de bijdrage van zowel docenten als schoolleiding. Ook effectieve professionalisering vraagt om gezamenlijkheid. Door samen te verdiepen en uit te proberen in de klas wordt onderwijs gebaseerd op verschillende visies en ideeën.
Wat kunnen we er aan doen?
Scholen willen werken aan het versterken van een leercultuur, er is onderling vertrouwen, er wordt over gepraat, maar de daadwerkelijke acties blijven achter. Docenten ervaren onvoldoende tijd en ruimte om zich samen met hun collega’s te verdiepen, zaken uit te proberen in hun onderwijs en hier samen op terug te kijken en te verbeteren. Praktische zaken als roosters en ruimten spelen hierbij een rol, maar ook input van experts, doelgerichtheid van de gezamenlijke onderneming en betrokkenheid van schoolleiding met de activiteiten en de opbrengsten ervan zijn belangrijk voor het stimuleren van die professionele leercultuur in school.
Autonomie én gezamenlijkheid
Docenten hebben behoefte zich te professionaliseren op onderwerpen die zij zelf belangrijk vinden, terwijl gezamenlijk opereren nou net het meest effectief lijkt. Een gezamenlijk opereren vereist afstemming en dus inleveren van autonomie. Gezamenlijkheid levert ook een mogelijke spanning op tussen docenten en schoolleiding, die beide hun eigen ideëen hebben over een professionele leercultuur in school. Van de schoolleiding mogen verwachten dat zij zorg draagt voor een schoolbrede visie en tijd en mogelijkheden aan docenten beidt. Van docenten mag worden verwacht dat zij zich niet vastbijten in hun eigen interesse, maar die interesse, kennis en praktijk delen met hun collega’s. Maar een eenduidige oplossing lijkt er niet te zijn; dit vraagt om een dialoog binnen school.
Wilfried Admiraal
Meer lezen?
http://www.vo-raad.nl/dossiers/sloa-regeling/rapportage-professionele-leercultuur
0
0
0
Praktisch Nederlands boekje hierover:
http://www.bazalt.nl/educatieve-uitgaven/boeken/starten-met-een-professionele-leergemeenschap
Maar het gaat mij niet alleen maar om een directe relaties met betere prestaties van leerlingen. Het gaat mij om het onderwijs te verbeteren via meer doen aan gezamenlijk leren en samenwerken in school.
Wilfried